ย้ำคิดย้ำทำหรือ Obsessive-Compulsive Disorder (OCD)
คือโรคทางจิตเวช มีลักษณะคิดวนซ้ำๆ หรือรู้สึกซ้ำๆ ซึ่งมักกระตุ้นให้ต้องทำพฤติกรรมบางอย่างซ้ำแล้วซ้ำอีก คนไข้จะรู้ว่าซ้ำแต่หยุดไม่ได้ บางคนมีทั้งย้ำคิดและย้ำทำร่วมกัน …มาถึงตรงนี้อาจจะสับสนว่าแล้วต่างอย่างไรกับพฤติกรรมที่เคยชินหรือนิสัย ก็มีสิ่งที่ใช้แยกกันได้อยู่ เช่น
– ผู้ป่วยมักใช้เวลาอย่างน้อย 1 ชม.ต่อวัน กับอาการเหล่านี้
– เป็นสิ่งที่เหนือการควบคุม คือ รู้ว่าซ้ำ อยากหยุดแต่ก็หยุดไม่ได้
– ไม่ได้มีความสนุกหรือมีความต้องการทำซ้ำเลย
– มักไปเกี่ยวข้องกับการทำงาน การพบป่ะผู้คน หรือส่วนอื่นๆของชีวิต
โรคนี้มักมีรูปแบบเฉพาะตัวในแต่ละคน แต่ส่วนใหญ่มักอยู่ 1ใน 4 รูปแบบ ดังนี้
1. Checking คือ มักต้องตรวจสอบสิ่งที่ทำไปซ้ำๆ เช่น การล็อคประตู การปิดเตาแก๊ส ปิดสวิตช์ไฟ หรือ คิดว่าตัวเองมีโรคหรือความไม่สบายบางอย่าง เป็นต้น
2. Contamination คือ กังวลกับความสกปรกมาก ต้องทำความสะอาดซ้ำๆ
3. Symmetry and ordering ต้องการทำให้ทุกอย่างสมบูรณ์อย่างมาก ไม่สามารถปล่อยผ่านความไม่สมมาตรหรือไม่สมบูรณ์ได้เลย เช่นการจัดเรียงสิ่งของ
4. Ruminations and intrusive thoughts คือ มีความกังวลกับความคิดที่ป๊อบอัพขึ้นมาอย่างมาก บางความอาจะเกี่ยวข้องกับความรุนแรงหรือความน่ากลัว
ในส่วนการรักษาจะมีการใช้ยาซึ่งจำเป็นต้องพบจิตแพทย์ นอกจากนั้นจะมีการทำจิตบำบัด ซึ่ง Talk and Treat ให้บริการโดยใช้ CBT (Cognitive Behavioral Therapy) และ ERP (Exposure and Response Prevention) ร่วมด้วย
จะว่าไปแล้ว OCD ก็เหมือนระบบเตือนภัยที่กำลังทำงานผิดพลาดอยู่ในตัวคุณ มันจะกระตุ้นให้คุณสนใจและเตรียมพร้อมในการรับมือเพื่อปกป้องตัวคุณจากอันตราย หากมันเป็นการเตือนจากระบบไฟไหม้อาคารก็ดูสมเหตุสมผลดี แต่หากมันเป็นการเตือนตอนคุณจุดเทียนวันเกิด หรือ กำลังต้มน้ำร้อนเพื่อทำมาม่าล่ะ..นั่นแหล่ะคือ OCD มันเตือนทุกอย่างไม่ว่าจะเป็นไฟเล็กๆหรือไฟใหญ่ๆ สมองของเราก็เชื่อมันเสียด้วย คิดไปว่าไฟเล็กๆนั่นอาจจะลุกลามใหญ่โตอย่างสมจริงมากๆ จนกระตุ้นให้เกิดพฤติกรรมที่ทำแล้วจะเหมือนเป็นการป้องกันอันตรายให้ตัวเองซ้ำๆ ดังนั้น เราจะต้องหยุดพฤติกรรมที่ทำเพื่อป้องกันตัวเองเพื่อสอนสมองให้เรียนรู้ว่า นี่ไม่ใช่สิ่งอันตราย ไม่จำเป็นต้องทำพฤติกรรมเพื่อป้องกันก็ได้
บทความโดย…
ใหม่ ศิรินภา
นักจิตบำบัด